Składki ubezpieczenia społecznego często przyprawiają przedsiębiorców o palpitacje serca, a wielu właścicieli firm uważa, że są po prostu zbyt wysokie. Czasami zdarza się, że w wyniku nieszczęśliwego zbiegu okoliczności przedsiębiorca traci płynność finansową i zaczyna zalegać z uiszczaniem należności. Czy składki mogą się przedawnić i w jakich okolicznościach można liczyć na umorzenie składek ZUS?
Spis Treści
Przedawnienie składek ZUS: podstawa prawna
W polskim prawie występuje przedawnienie długu względem ZUS. Podstawa prawna została zawarta w Kodeksie Cywilnym, w Artykule 117:
Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
Możemy się też powołać na Ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. W artykule 24 tej ustawy przeczytamy, że:
Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5–6.
Czym zatem są powyższe zastrzeżenia?
Nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.
Bieg terminu przedawnienia, o którym mowa w ust. 4, ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.
Do powyższych podpunktów odnosi się jeszcze szereg innych zapisów, które szczegółowo wyjaśniają pojęcie oraz okoliczności biegu przedawnienia.
Umorzenie składek ZUS – kiedy jest możliwe?
„Z zasady na przedawnienie składek ZUS możemy liczyć już po 5 latach od terminu ich zapadalności. Stało się to możliwe dzięki nowelizacji ustawy, która skróciła ten okres z wcześniejszych 10 lat. Od powyższej nowelizacji istnieje jednak wyjątek. Jeżeli dług pochodzi z okresu przed 1 stycznia 2012 roku, to okres przedawnienia liczony jest na starych zasadach i wynosi 10 lat” – wyjaśniają finansowi eksperci z Aasa, którzy wspierają przedsiębiorców w codziennej działalności biznesowej udzielając pożyczek na rozwój firmy.
Przedawnienie długu ZUS – czy warto na nie liczyć?
W praktyce umorzenie ZUS jest mało realistyczne. Jak wspomnieliśmy wcześniej w artykule 24 Ustawy o ubezpieczeniach społecznych zawarto informacje o braku przedawnienia składek, które są zabezpieczone hipoteką. Jeśli przedsiębiorca posiada nieruchomość, to może zostać nałożona na niego tak zwana przymusowa hipoteka. Daje to organom podatkowym bardzo duże uprawnia i w praktyce niemal eliminuje możliwość umorzenia zaległości względem ZUS. Przedawnienie może nastąpić tylko w bardzo nielicznych przypadkach.
Najczęściej próby „przeczekania” sytuacji kończą się wezwaniem do zapłaty i późniejszą interwencją komorniczą. Kontrowersje na ten temat nasiliły się w tym roku, kiedy to wielu przedsiębiorców znalazło się w ciężkiej sytuacji finansowej spowodowanej wybuchem epidemii COVID-19. Rzecznik Małych i Średnich przedsiębiorstw, Adam Abramowicz już w 2019 roku zgłaszał pomysł wykreślenia z Ustawy punktu 5, który dotyczy braku przedawnienia dla długów zabezpieczonych hipoteką. Niestety, pomysł ten się nie przyjął. Trybunał Konstytucyjny 20 maja 2020 roku wydał orzeczenie o jego zgodności z konstytucją:
Wyłączenie przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zabezpieczonych hipoteką nie narusza zasady równej ochrony własności i innych praw majątkowych.
Rządowy portal Trybunał Konstytucyjny podał do wiadomości publicznej komunikat, w którym wyczytamy:
Przechodząc do zbadania zgodności art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z art. 64 ust. 2 Konstytucji, Trybunał wziął pod uwagę znaczenie zaskarżonego przepisu dla funkcjonowania systemu zabezpieczenia społecznego, a także dla podmiotów zalegających z płatnością należności składkowych.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla efektywność zapisu piątego i tłumaczy jego prawomocność zabezpieczeniem obu stron, w tym przedsiębiorców opłacających składki:
Trybunał zaznaczył, że art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie tylko czyni instytucję zabezpieczenia hipotecznego bardziej efektywnym środkiem ściągalności wierzytelności i pozwala na elastyczne dostosowanie spłaty należności do możliwości dłużnika, ale również w pewnym stopniu zabezpiecza interesy płatników składek. Wynikają z niego bowiem gwarancje ochrony praw zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika hipotecznego. Zabezpieczenie hipoteczne, co do zasady, chroni należności wierzyciela w pełnym zakresie, tj. zarówno w odniesieniu do sumy głównej, jak i odsetek. Upływ terminu przedawnienia prowadzi natomiast do istotnego ograniczenia jego uprawnienia.
W związku z powyższym ciężko jest uzyskać przedawnienie ZUS, a większość prób czekania na ich umorzenie skończy się fiaskiem i interwencją komorniczą.
Przedawnienie składek ZUS – jak długo ZUS może dochodzić swoich roszczeń?
Teoretycznie okres ten wynosi tylko 5 lat, ale w praktyce czas ten często jest bezterminowo wydłużany. Jeśli Twoja firma ma problemy z płynnością finansową, to możesz wystąpić o odroczenie składek ZUS.
Odroczenie jest odpowiedzią rządu na kryzys koronawirusa, która daje możliwość przesunięcia w czasie spłaty składek od stycznia 2020 roku. Obecnie nie są nakładane żadne ograniczenia dotyczące wysokości tej ulgi, a skorzystanie z niej nie wyklucza otrzymania innych form wsparcia.
Chcesz uporać się z zaległościami wobec zus i us? Sprawdź taki instrument zewnętrznego finansowania jak kredyt dla firm bez zaświadczeń.
